Czeskie obiekty z listy UNESCO to siedemnaście wpisów luźno rozrzuconych po kraju
17/17
Miejsca z Listy UNESCO w Czechach i ich lokalizacja:
17. Žatec i krajobraz chmielu Saaz
16. Krajobraz w Kladrubach nad Łabą i stadnina koni starokladrubskich
15. Wspaniałe miasta uzdrowiskowe Europy: Karlowe Wary i Mariańskie Łaźnie to jeden z najnowszych wpisów na Listę UNESCO w Czechach
14. Czeskie Jizerskohorské bučiny na liście UNESCO. Pierwotne lasy bukowe w Górach Izerskich
13. Region górniczy Erzgebirge/Krušnohoří: Jáchymov to czeski obiekt z Listy UNESCO wpisany w 2019 roku
12. Kutna Hora – Stare Miasto z kościołem Św. Barbary i katedra Mariacka w dzielnicy Sedlec
Kutna Hora jako środkowoczeskie miasto górnicze swój rozwój zawdzięcza średniowiecznym eksploatacjom kopalń srebra. Już w XIV wieku stała się królewskim miastem z prawem menniczym, a zabytki z tego okresu świadczą o jej świetności. Arcydzieło reprezentujące ostatnią fazę gotyku – Kościół Św. Barbary i zbarokizowana na początku XVIII w. katedra Mariacka, znacząco wpłynęły na rozwój architektury w tej części Europy. Te dwie wybitne budowle wtapiają się w dobrze zachowaną średniowieczną zabudowę miejską, która wyróżnia się bogactwem architektury zabytkowych domów mieszkalnych.
11. Zelena Hora – sanktuarium pielgrzymkowe Św. Jana Nepomucena
W Zelenej Horze na Morawach, w pobliżu Żdżaru nad Sazawą, wznosi się kościół pielgrzymkowy zbudowany ku czci świętego Jana Nepomucena. Wzniesiony w początkach XVIII w. na planie gwiazdy, stanowi najbardziej oryginalne dzieło architekta Jana Błażeja Santiniego, którego osobisty styl nawiązuje do gotyku i baroku.
10. Zamek w Litomyślu
Zamek w Litomyšlu jest renesansową budowlą z dziedzińcem arkadowym zbudowaną w stylu, który narodził się we Włoszech, a następnie w XVI w. przyjął się i szeroko rozpowszechnił w Europie Środkowej. Koncepcja i dekoracja zamku są szczególnie piękne, łącznie z XVIII-wiecznymi przybudówkami w późnym stylu barokowo-klasycystycznym. W zamku zachowały się wszystkie zabudowania gospodarcze stanowiące nieodłączną część rezydencji arystokratycznej.
9. Kolumna Św. Trójcy w Ołomuńcu
Kolumna morowa Św. Trójcy pochodzi z początków XVIII w. i jest najwybitniejszym przykładem tego specyficznego dla Europy Środkowej typu zabytku. Ma 35 m wysokości i reprezentuje charakterystyczny, regionalny styl znany jako „barok ołomuniecki”. Ozdobiona jest kilkoma wspaniałymi rzeźbami religijnymi dłuta wielkiego artysty morawskiego Ondrieja Zahnera.
8. Ogrody i zamek w Kromieryżu
Kromieryż leży przy dawnej przeprawie na rzece Morawie, u stóp wzgórz Chrziby górujących nad środkowymi Morawami. Ogrody i zamek w Kromieryżu stanowią wyjątkowo pełny i dobrze zachowany przykład barokowej rezydencji książęcej otoczonej ogrodami.
7. Willa Tugendhatów w Brnie
Zaprojektowana przez architekta Miesa van der Rohe, stanowi kluczowy przykład stylu międzynarodowego w modernizmie architektonicznym, który rozwinął się w Europie w latach 20. XX w. Jej szczególna wartość wiąże się z zastosowaniem nowatorskich koncepcji przestrzennych i estetycznych, mających na celu uwzględnienie potrzeb wynikających z nowego stylu życia, wykorzystując jednocześnie środki, które daje nowoczesna produkcja przemysłowa.
6. Zabytkowe Centrum Pragi
Powstałe pomiędzy XI i XVIII w. dzielnice Starego Miasta, Małej Strany i Nowego Miasta, ze wspaniałymi zabytkami takimi jak zamek i katedra Św. Wita na Hradczanach, most Karola i liczne pałace oraz kościoły, wzniesione zostały w większości za panowania cesarza Karola IV w XIV w. Świadczą o kulturalnej i architektonicznej randze Pragi począwszy od średniowiecza.
5. Krajobraz kulturowy Lednice-Valtice
Pomiędzy XVII i XX w. książęca rodzina Lichtensteinów przekształciła swe posiadłości położone w południowych Morawach w urzekające założenie krajobrazowe. Jego architektura barokowa zaprojektowana głównie przez Johanna Bernharda Fischera von Erlach oraz klasycystyczny i neogotycki styl pałaców w Lednicach i Valticach, wtapiają się w krajobraz opracowany według romantycznej koncepcji angielskiej sztuki pejzażowej. Krajobraz kulturowy Lednice-Valtice rozciąga się na obszarze 200 km2 i stanowi jeden z największych krajobrazów stworzonych przez człowieka w Europie.
4. Dzielnica żydowska i bazylika Św. Prokopa w Třebič
Zespół dzielnicy żydowskiej, starego cmentarza żydowskiego oraz bazyliki Św. Prokopa w Třebič przypomina współistnienie kultury chrześcijańskiej i żydowskiej od średniowiecza po XX w. Dzielnica żydowska stanowi cenne świadectwo różnych aspektów życia mieszkającej tam wspólnoty. Bazylika Św. Prokopa, zbudowana w początkach XIII w. wewnątrz klasztoru benedyktyńskiego, stanowi cenne świadectwo oddziaływania w tym regionie spuścizny architektonicznej Europy Zachodniej.
3. Zabytkowe centrum miasta Telcz
Miasto położone jest na niewielkim wzgórzu. Jego domy początkowo zbudowane były z drewna. Po pożarze z końca XIV w. zostało odbudowane z kamienia, otoczone murami i wzmocnione siecią sztucznych stawów. Gotycki zamek został przebudowany w końcu XV w. w stylu wczesnego gotyku.
2. Wieś Holaszowice
Holaszowice stanowią pełny i dobrze zachowany przykład tradycyjnej wioski Europy Środkowej, składającej się z licznych, typowych dla regionu, wyjątkowej klasy budynków pochodzących z XVIII i XIX w., zbudowanych w stylu zwanym „barokiem ludowym” południowych Czech i rozmieszczonych na planie wywodzącym się ze średniowiecza.
1. Zabytkowe centrum miasta Czeski Krumlow
Miasto leżące nad brzegami Wełtawy powstało wokół XIII-wiecznego zamku, z elementami gotyckimi, renesansowymi i barokowymi. Český Krumlov stanowi przykład małego, średniowiecznego miasteczka Europy Środkowej, które rozwijało się bez zakłóceń przez pięć wieków zachowując w ten sposób nienaruszone dziedzictwo architektoniczne.
Poznanie czeskich obiektów z Listy UNESCO nie nastręcza większych trudności. Są łatwo dostępne i różnorodne
Jeśli chodzi o odkrywanie czeskich obiektów z listy UNESCO to w moim przypadku Ołomuniec i Kromieryż były celem jednodniowej wycieczki. Podobnie było z Litomyślem, Kutną Horą i Zeleną Horą. Na Lednice przeznaczyłem cały dzień, by następnego -zahaczywszy o Trebić- zatrzymać się na nocleg w Telczu.
Kolejnym celem był zabytkowy Czeski Krumlow, by popołudnie dnia następnego spędzić w Holaszowicach. W drodze powrotnej udało mi się zatrzymać w Pradze.
Brno stanowiło natomiast cel sam w sobie: wskutek remontu willa Tugendhatów nie była dostępna w latach 2010-12 i wymagała osobnego wyjazdu. Jej ponowne otwarcie dla zwiedzających pozwoliło mi na zamknięcie czeskiego rozdziału obiektów znajdujących się na liście UNESCO w 2012 roku.
Czeskie obiekty z Listy UNESCO krótkie porady
Najwięcej czasu musimy zarezerwować na zwiedzenie Starego Miasta w Pradze i Lednicko – Valtickiego krajobrazu kulturowego gdyż ten rozciąga się na przestrzeni 200 km2.
Kutna Hora i Czeski Krumlow są na tyle interesujące i urokliwe, że warto zarezerwować dla nich po jednym dniu. Pozostałe miejsca są dość zwarte i łatwo dostępne (renesansowy zamek w Litomyślu czy wieś Holaszowice).
Miasteczka Telcz i Kromieryż mogą zauroczyć na tyle, że zatrzymają nas na dłużej niż jedno popołudnie. Bardzo łatwo dostępnymi obiektami są kolumna św. Trójcy w Ołomuńcu, sanktuarium w Zelenej Horze i willa Tugendhatów w Brnie. W tym ostatnim dobrze jest mieć wcześniejszą rezerwację.
Nieco rozczarowuje natomiast miasto Trebić -dzielnica żydowska wciąż wymaga nakładów na niezbędne remonty. Pobyt w tym miejscu wynagrodzi nam bazylika św. Prokopa.
Jeśli lubimy chodzić po górach to wycieczka w Jizerskohorské bučiny będzie ciekawym sposobem na spędzenie czasu pośród przyrody. Osobiście polecam chociaż krótki, jednodniowy wypad z Hejnic na szczyt Ptači Kupy. Stąd rozlega się widok na buczyny Gór Izerskich.
Przynajmniej dwudniowy pobyt w Karlowych Warach, Mariańskich Łaźniach i Franciszkowych Łaźniach można świetnie połączyć z wizytą w pobliskich Rudawach. Pozwoli nam to na poznanie tajemniczego regionu Gór Kruszcowych z miastem Jachymów.
Rok 2019 był niezwykle sprzyjający dla czeskiego dziedzictwa UNESCO
Na 43 sesji w Baku na czeską listę UNESCO trafiły dwa kolejne wpisy: Krajobraz towarzyszący hodowli i szkoleniu koni w Kladruby nad Labem i transgraniczny oraz czesko-niemiecki wpis Region górniczy Erzgebirge / Krušnohoří. Tym samy czeska lista liczy już szesnaście obiektów.
(Sebastian Mierzwa, 2019 r.)
W 2021 roku czeskie obiekty z Listy UNESCO wzbogaciły się o dwa nowe wpisy.
Pierwszym z nich był wpis Wspaniałe miasta uzdrowiskowe Europy (Karlowe Vary, Mariańskie Łaźnie i Franciszkowe Łaźnie). Rozszerzeniu o Czechy uległ także istniejący od 2007 roku wpis: Pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy. Tym samym, położone w Górach Izerskich, czeskie Jizerskohorské bučiny znalazły się w prestiżowym zestawieniu. I tym sposobem czeskie obiekty z listy UNESCO to 16 wpisów.
(Sebastian Mierzwa, 2021 r.)
W 2023 roku na Listę UNESCO trafia kolejna nieruchomość: Žatec i krajobraz chmielu Saaz
17/17
