Pokłady soli kamiennej w Wieliczce eksploatowane są od XIII w.
Sól wydobywano z głębokości od 64 metrów do 327 metrów. Kopalnia rozciąga się na 9 poziomach i liczy 245 km korytarzy oraz 2391 komór w których znajdują się wyrzeźbione w soli ołtarze, posągi i inne dzieła sztuki – etapy pasjonującej pielgrzymki ku przeszłości tego zakrojonego na szeroką skalę przedsięwzięcia przemysłowego. Kopalnia Soli została wpisana na Listę UNESCO w 1978 r. jako jeden z pierwszych pośród dwunastu obiektów dających początek prestiżowej liście. W 2013 roku wpis rozszerzono o Zamek Żupny znajdujący się w Wieliczce oraz sąsiednią, starszą kopalnię w Bochni.
Kopalnia Wieliczka
Kopalnia Soli w Wieliczce to wyjątkowe miejsce na mapie świata, którego historia i nieprzerwana działalność sięgają aż do XIII wieku. Jest to najstarsze tego typu miejsce w Europie. Doskonale obrazuje, jak przebiegały etapy rozwoju technik wydobywczych od XIII do XX wieku. Kopalnia Soli w Wieliczce wspólnie z kopalnią w Bochni tworzyły jedno wielkie przedsiębiorstwo. Aby wyobrazić sobie skalę, wystarczy wspomnieć, że szyby rozciągają się na głębokości od 64 do 327 metrów, na 9 poziomach. Mają 245 km korytarzy i prawie 2500 komór. Obie kopalnie były administrowane przez zarząd, którego siedzibą był Zamek Żupny w Wieliczce.
Kopalnia Soli w Wieliczce to wyjątkowa podziemna galeria sztuki z pięknymi kaplicami, posągami wyrzeźbionymi z soli. Odwiedzając to fantastyczne miejsce, można odbyć fascynującą podróż w przeszłość i dowiedzieć się, jak wielką skalą cieszyło się kiedyś to przedsięwzięcie. W podziemiach kopalni można zobaczyć wiele zachwycających rzeźb. Przemierzając kolejne korytarze, można podziwiać pomnik Józefa Piłsudskiego, czy Jana Pawła II. I to nie koniec, gdyż zwiedzając kopalnię, można natknąć się na wiele ważnych postaci z różnych okresów historycznych.
Miejscem godnym uwagi jest Kaplica św. Kingi, które określana jest mianem perły kopalni. Szczególne wrażenie robi ołtarz, figury, a także piękne płaskorzeźby powstałe z wyjątkowego surowca, jakim jest sól. Kopalnia Soli w Wieliczce to także podziemne jeziora solankowe. W nich odbijają się solne dzieła sztuki. Godne uwagi jest Jezioro Wessel, a także Weimar. Natomiast w Podszybiu Kunegundy można podziwiać stalagmity i stalaktyty. Znajdziesz tam także figurki solnych krasnali. Dużym zainteresowaniem cieszą cię również doskonale zachowane narzędzia, które były wykorzystywane przez górników do wydobywania soli.
Do dzisiejszego dnia zachowały się oryginalne chodniki, a także wyrobiska i historyczne narzędzia, które wykorzystywane były wydobycia soli na najwyższym wtedy poziomie technicznym. W podziemiach tego miejsca znaleźć można również niezwykłe skarby natury. Wtórna krystalizacja doprowadziła do powstania stalagmitów i stalaktytów, które stanowią ozdobę podziemnych komór. Jako wyjątkowe miejsce pod względem kulturalnym, jak i przyrodniczym Kopalnię Soli w Wieliczce wpisano na listę UNESCO w 1978 roku. W roku 2013 wpis uzupełniono o Zamek Żupny zlokalizowany w Wieliczce, a także starszą kopalnię w Bochni.
Kopalnia Bochnia
Królewska Kopalnia Soli w Bochni. Strefę zabytkową Kopalni w Bochni, wpisanej w 2013 r., stanowią 3 szyby: Sutoris (z połowy XIII w.), Campi (z połowy XVI w.) i Trinitatis (z początku XX w.) oraz 9 poziomów, usytuowanych pod powierzchnią. Cenną spuściznę kultury duchowej bocheńskich górników stanowią podziemne kaplice i miejsca kultu religijnego. Początki kopalni sięgają 1248 r. co czyni ją starszą od kopalni wielickiej.
Królewska Kopalnia Soli w Bochni została dodana do wpisu w 2013 roku, ale nie w całości. Uhonorowano 3 szyby – jeden z najstarszych Sutoris z XIII wieku, Campi z połowy XVI wieku i Trinitatis z początku XX wieku. Podobnie jak w Wieliczce podziwiać tutaj można podziemne kaplice oraz formy skalne. To, czym się różni to unikatowy w skali Europy, wciąż działający parowy mechanizm windy. Ciekawostką jest też sól przemysłowo wydobywano tutaj aż do 1990 roku.
Wpis: Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni. Kryteria obiektu: K VI. Na liście UNESCO od 1978 r. rozszerzenie w 2013 r. Wizyta: listopad 2010, październik 2011, listopad 2013 r. Numer na liście UNESCO: 32