Najbardziej włoskie z polskich miast zostało założone w XVI wieku przez hetmana i kanclerza Jana Zamoyskiego. Na szlaku handlowym łączącym Europę Zachodnią i Północną z Morzem Czarnym.

Koncepcja miasta idealnego powstała we Włoszech, skąd rozprzestrzeniła się na inne państwa. Zamoyski sprowadził padewskiego architekta Bernardo Morandiego do wykonania projektu. Z założenia zabudowa miała odzwierciedlać sylwetkę ludzką. Na planie, pałac magnata miał być głową, główna ulica Grodzka — kręgosłupem, a prostopadłe do niej ul. Solna i ul. Moranda — ramionami. Oczywiście musiały być też uwzględnione inne cechy miasta renesansowego, takie jak szachownicowy układ ulic z dwoma symetrycznymi, mniejszymi rynkami (Wodny i Solny) czy mury ułożone w kształt figury foremnej, w tym przypadku pięciokąta.

Tym samym Zamość jest najlepszym polskim przykładem miasta renesansowego. Zostało założone na surowym korzeniu w XVI wieku przez Jana Zamoyskiego, który piastował wówczas urząd hetmana i kanclerza. Lokalizacja także nie była przypadkowa, ponieważ to właśnie tutaj krzyżowały się szlaki handlowe między Europą Zachodnią i Wschodnią oraz Skandynawią i krajami czarnomorskimi.

To właśnie zachowany do dziś pierwotny plan oraz liczne budynki w stylu włoskiego renesansu z domieszką środkowoeuropejskich detali zaważyły na wpisaniu Zamościa na listę UNESCO.

Wpis: Stare Miasto w Zamościu. Kryteria obiektu: K IV. Na liście UNESCO od 1992 r. Wizyta: czerwiec 2013. Numer na liście UNESCO: 564