Pozornie niewielka Austria to dwanaście obiektów znajdujących się na materialnej liście UNESCO.

Są one dość przystępnie zlokalizowane. Ich poznanie nie powinno nastręczyć większych trudności. Dobra sieć dróg pozwala na sprawny dojazd do większości z nich.

Pierwszym austriackim wpisem na liście był Salzburg. Historyczne Centrum po którym spacerował Wolfgang Amadeusz Mozart zostało wpisane na listę w 1996 roku. Z Salzburga niedaleko już do następnego miejsca, do obszaru Krajobrazu Kulturowego Hallstatt-Dachstein/Salzkammergut. Nad jeziorem Hallstättersee leży malowniczo położone Hallstatt. Znane przede wszystkim jako ośrodek wydobycia soli, którą pozyskiwano tu od drugiego tysiąclecia p.n.e. Także w Hallstatt zapoczątkowano opartą na żelazie kulturę halsztadzką, a pobliski Dachstein to najdalej na wschód wysunięty alpejski lodowiec.

Dawna stolica imperium habsburskiego czyli Wiedeń to dwa kolejne obiekty z listy. To Historyczne Centrum z katedrą św. Szczepana oraz Pałac i Ogrody Schönbrunn. Ze stolicy Austrii niedaleko jest do kolejnego miejsca, położonego nad Dunajem Krajobrazu Kulturowego Doliny Wachau. To odcinek znany z tradycji winiarskiej i interesujących widoków rozciągających się pomiędzy Melk a Krems. Patrząc z dostojnej stolicy na południowy wschód dostrzec można kolejne miejsce: krajobraz kulturowy tym razem związany z polodowcowym jeziorem. To obszar Burgenlandu i Jezioro Nezyderskie (Neusiedler See) oraz jego okolice. To transgraniczny wpis, wspólny z Węgrami.
Przenosimy się ponownie w góry, po kolejny obiekt leżący w okolicach Semmering. Przełęcz nierozerwalnie związana jest koleją i z towarzyszącymi jej budowlami inżynieryjnymi (mostami, tunelami, wiaduktami). Ta kolejowa trasa łącząca Wiedeń z Triestem wspina się na wysokość 896 m n.p.m. To pierwsza górska trasa kolejowa. Możemy dojechać nią do Styrii, do kolejnego miejsca z listy UNESCO, do Graz. Jego historyczne centrum znalazło się na liście w 1999 roku, a leżący w granicach miasta barokowy pałac Eggenberg został dopisany w 2010 roku.

W Austrii znajdują się także takie obiekty jak „Prehistoryczne, alpejskie osady na palach”. To charakterystyczne miejsca dla obszaru Alp, jezior polodowcowych i związanej z nimi działalności człowieka na tym obszarze. Tzw. pozostałości po pilach znajdziemy w 6-ciu alpejskich państwach. Wpis „Starożytne i pierwotne lasy bukowe” jest także wpisem transgranicznym położonym w dwunastu krajach. To ostatnie połacie naturalnych lasów, które znajdziemy również w kraju Mozarta. Granice Imperium Rzymskiego to najnowszy wpis na liście UNESCO.

9/12

9. Granice Imperium Rzymskiego, Limes naddunajski – wpis transgraniczny wraz z Austrią i Niemcami

8. Pałac i ogrody Schönbrunn

Schönbrunn, wzniesiony przez architektów Johanna Bernharda Fischera von Erlach oraz Nicola Pacassiego, pełnił rolę rezydencji cesarskiej Habsburgów od XVIII w. do 1918 r. W pałacu znajdują się liczne arcydzieła sztuki zdobniczej. Wraz w ogrodami, w których w 1752 r. otworzono pierwszy na świecie ogród zoologiczny, Schönbrunn tworzy przepiękny zespół barokowy oraz stanowi doskonały przykład syntezy wszystkich sztuk.

7. Zabytkowe centrum Wiednia                                            

Wiedeń rozwijał się począwszy od czasów osadnictwa celtyckiego i rzymskiego. Następnie przekształcił się w miasto średniowieczne, a później barokowe, stając się stolicą monarchii austro-węgierskiej. Odgrywał zasadniczą rolę jako jeden z ośrodków muzyki europejskiej, z którym kojarzeni są wielcy kompozytorzy począwszy od klasycyzmu wiedeńskiego do muzyki współczesnej. Zespół zabytkowy Wiednia składa się z różnorodnych elementów architektonicznych, głównie barokowych pałaców i ogrodów oraz z pochodzącego z końca XIX w. zespołu reprezentacyjnych budynków wzdłuż Ringstrasse.

6. Krajobraz kulturowy Jeziora Nezyderskiego

Obszar Jeziora Nezyderskiego jest miejscem spotkań różnych kultur od ponad ośmiu tysięcy lat. Świadczy o tym urozmaicony krajobraz powstały w wyniku procesu rozwoju i symbiozy wzajemnego oddziaływania człowieka i środowiska naturalnego. Istotne znaczenie kulturowe regionu dodatkowo wzbogaca interesująca architektura wiejska położonych nad jeziorem osad oraz kilku XVIII i XIX-wiecznych pałaców.

5. Historyczne centrum Grazu i zamek Eggenberg

Graz jest szczególnym przykładem żywego dziedzictwa zespołu miejskiego Europy Środkowej, związanego z długotrwałym panowaniem Habsburgów. Stare Miasto stanowi harmonijną mieszaninę następujących po sobie od średniowiecza stylów architektonicznych i prądów artystycznych, jak również różnorodnych wpływów kulturowych sąsiednich regionów. Wpis z roku 1999 obejmował historyczne centrum miasta Graz. W 2010 został poszerzony o Zamek Eggenberg.

4. Linia kolejowa na Semmering

Linia kolejowa na Przełęcz Semmering została zbudowana w latach 1848-1854 i należy do największych osiągnięć sztuki inżynierskiej początków kolejnictwa. Pokonuje ona wysokogórską trasę o długości 41 km. Dzięki doskonałości konstrukcyjnej tuneli, wiaduktów i innych obiektów, linia kolejowa służy nieprzerwanie do czasów obecnych. Przecina ona wspaniały krajobraz górski, w który wtapiają się liczne domy wypoczynkowe powstałe, kiedy – dzięki budowie linii kolejowej – w okolice zaczęli napływać turyści.

3. Krajobraz kulturowy Doliny Wachau 

Wachau stanowi część doliny Dunaju położonej między Melk i Krems. W malowniczym krajobrazie znajdują się liczne, nienaruszone i widoczne świadectwa rozwoju regionu od czasów prehistorycznych: założenia architektoniczne (klasztory, zamki, ruiny), urbanistyczne (miasta i miasteczka) oraz rolnicze, związane z uprawą winorośli.

2. Zabytkowe centrum Salzburga 

Salzburg zachował niezwykle bogaty układ miejski, powstały pomiędzy średniowieczem i XIX w., w okresie kiedy Salzburg był miastem-państwem rządzonym przez księcia-biskupa. Rozwój sztuki gotyku płomienistego przyciągnął do miasta wielu artystów jeszcze zanim stało się bardziej znane dzięki działalności artystów włoskich, Vincenzo Scamozziego i Santiniego Solariego, którzy nadali zespołowi miejskiemu Salzburga charakter barokowy. To połączenie Północy i Południa nie było z pewnością obojętne geniuszowi najsłynniejszego salzburczyka, Wolfganga Amadeusza Mozarta, którego światowa sława na zawsze związana jest z tym miastem.

1. Krajobraz kulturowy Hallstatt-Dachstein-Salzkammergut

Obecność człowieka w niezwykle malowniczym krajobrazie naturalnym poprzecinanym jeziorami i górami związana jest z eksploatacją złóż solnych, która rozpoczęła się w czasach prehistorycznych, począwszy od II tysiąclecia p.n.e. Złoża te stały się podstawą świetności regionu aż do połowy XX w., co odzwierciedla m.in. piękna architektura miasta Hallstatt.

Oczywiście, pierwszym moim austriackim odwiedzonym miejscem z listy UNESCO był Wiedeń. Był rok 1995 i spontaniczny autostop. Potem kilkakrotnie był tzw. city break. Wiedeń zawsze był fajny, dostępny i prosty do zwiedzania. Wystarczyło wjechać i… człowiek zanurzał się w uporządkowanym świecie. Swoją ponowną przygodę z austriackimi obiektami z listy UNESCO zacząłem pewnej bezśnieżnej zimy w 2006 r. tzw. otwarciem sezonu narciarskiego w Alpach. Przedświąteczny, rodzinny wyjazd na deskę, wobec braku śniegu sprawił, że zamiast szusować po białym puchu przyszło nam poszukać zastępczych atrakcji. Nie było to trudne. Pobliski Salzburg, niedalekie Hallstadtt, pobliskie jeziora, Bad Ischl, kopalnia w Altaussee oraz kolej zębata Schafbergbahn, a także pobyt na lodowcu Dachstein wynagrodziły mi brak śniegu. Pozwoliły poznać niezwykłą krainę Salzkammergut.
Kolejnymi wypadami były już celowe, unescowe eskapady mające na celu odkrycie tego co proponowała lista. I tak pewnego majowego weekendu przejechaliśmy Doliną Wachau by poznać ten krajobraz leżący nad Dunajem. Tego samego dnia zatrzymaliśmy się w okolicach Przełęczy Semmering by następnego, deszczowego dnia gonić za pociągami pomiędzy Gloggnitz a Mürzzuschlag. Deszcz był na tyle nieustępliwy, że postanowiliśmy uciec z Alp nad Jezioro Nezyderskie, ale tym razem do jego węgierskiej części (Fertő-tó).
Powróciłem nad Jezioro Nezyderskie trzy lata później w upalnym czerwcu podczas wydłużonego weekendu. Tym razem celem wyjazdu było poznanie austriackiej część krainy, choć mieszkałem po węgierskiej. Burgenland znów zachwycił. Austriacka strona była jak zwykle taka bardziej poukładana niż węgierska. Ta ostatnia była jednak bardziej instynktowna i swojska. Ponadto okolice Sopronu okazały się doskonałym miejscem wypadowym do tego, by ponownie odwiedzić dostojny Wiedeń i spędzić tu znów jeden dzień wizytując m.in. ogrody Belwederu, Schönbrunn, Prater i Stare Miasto. Duże miasto zawsze męczy, ale czasu starczyło nam jeszcze na tyle, by w sobotę wybrać się do styryjskiego Grazu. Spacer udał się wyśmienicie. Bilans całego weekendu też wyglądał nieźle. Mimo że odwiedziłem cztery miejsca z listy UNESCO, tylko dwa były nowe. Jednak ponowny powrót do tych wcześniej poznanych jak zawsze dostarczył wrażeń i pozwolił poznać kolejne dziedzictwa zgromadzone na liście. Sumując miałem osiem z dziesięciu miejsc. Tym samym na austriackim odcinku projektu do kompletu brakuje mi tak naprawdę wpisu: „prehistoryczne osady na palach”, bowiem puszcze bukowe już mam… choć może i o te austriackie też kiedyś zahaczę. (Sebastian Mierzwa, zima 2018 r.)

9/12