Krzemionki Opatowskie to miejsce, w którym można cofnąć się w czasie do okresu neolitu i epoki brązu. Znajdujący się w województwie świętokrzyskim rezerwat archeologiczny oferuje możliwość zapoznania się z dawną kulturą i historią prehistorycznych cywilizacji. Kopalnie eksploatowane w latach 3900 – 1600 p.n.e. to niewyczerpalne źródło informacji na temat wydobycia i obróbki krzemienia prążkowanego. Miejsce podkreśla istotną rolę neolitu i epoki brązu w historii i dzięki temu w 1994 roku uznano je za historyczny pomnik Polski. W 2019 roku wpisano je zaś na listę UNESCO.
Krzemionki to zbiór czterech rodzajów kopalń. Występują tam kopalnie niszowe, jamowe, komorowe i filarowo-komorowe. W czasie neolitu ich eksploatacji dokonywały ludności kultury pucharów lejkowatych oraz kultury amfor kulistych.
W epoce brązu zaś zajmowała się tym ludność kultury mierzanowickiej. Wydobywany krzemień prążkowany służył jako materiał do produkcji różnego rodzaju narzędzi, takich jak czworościenne siekiery czy dłuta. Złoża minerału oraz stworzone z niego produkty transportowane były do innych osad. Uczyniło to Krzemionki jednym z najważniejszych ośrodków górniczych w Europie.
Po okresie neolitu kopalnie oraz ślady ich eksploatacji zostały ukryte przez porastający teren las. Krzemionki oraz zachowany w nich zapis o życiu i pracy dawnych kultur ujrzały ponownie światło dzienne dzięki powstaniu wsi i wyrębowi drzew w 1913 roku. W 1922 roku geolog Jan Samsonowicz odkrył zaś dawne kopalnie krzemienia.
Wpis: Krzemionkowski region pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego. Kryteria obiektu: K III, IV. Wpis na listę UNESCO: 2019 r. Wizyta: marzec 2017 r. Numer na liście UNESCO: 1599, mój 210.
Atrakcje turystyczne
Wizyta w Krzemionkach pozwala na kontakt z dawną kulturą. Znajdujące się blisko obszarów górniczych rekonstrukcje domostw z okresów prehistorycznych dostarczają wielu informacji na temat życia zamierzchłych cywilizacji. Na zwiedzających Krzemionki czeka również możliwość zwiedzenia podziemi, w których utworzono trasę turystyczną o długości 465 metrów. Podczas wycieczki w głąb kopalni warto zwrócić uwagę na zachowane w nich ślady pracy, takie jak pozostawione filary i znaki stemplowania. Można także podziwiać prehistoryczne rysunki wykonane na chodnikach za pomocą węgla drzewnego. W Krzemionkach zachowała się również pracownia, w której niegdyś obrabiano wydobyty minerał i stwarzano z niego narzędzia.
Do innych atrakcji, które warto zobaczyć, należy rezerwat przyrody Krzemionki Opatowskie. Jest on częścią Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej. Wycieczkę do czasów neolitu i epoki brązu warto zaś zakończyć spacerem po biegnącym przez rezerwat niebieskim szlaku turystycznym. Łączy on Łysą Górę z Pętkowicami.
